در فضای کریپتو، اصطلاح «شت کوین» برای توصیف رمز ارزهایی به‌کار می‌رود که فاقد هدف، ارزش واقعی یا نوآوری مشخص هستند و بیشتر برای سودجویی یا دستکاری بازار ساخته شده‌اند. بسیاری از این پروژه‌ها با شعارهایی فریبنده وارد میدان می‌شوند و سرمایه‌گذاران بی‌تجربه را به سمت خود می‌کشانند؛ اما پشت این ظاهر جذاب، دارایی‌هایی نهفته‌اند که اغلب بدون پشتوانه فنی، اقتصادی یا اجتماعی هستند. اگر می‌خواهید بدانید که شت کوین چیست، به چه دلایلی ظهور کرده‌اند، نشانه‌های قابل تشخیص و ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری آن‌ها چیست تا پایان این نوشته از مجله پیدار با ما همراه باشید.
تعریف شت کوین
شت کوین به رمزارزهایی گفته می‌شود که در ظاهر شاید ساختاری شبیه سایر ارزهای دیجیتال داشته باشند؛ اما در باطن از هیچ ارزش کاربردی یا فنی مشخصی برخوردار نیستند. این واژه برای اشاره به کوین‌هایی استفاده می‌شود که به دلایلی مانند تیم توسعه ناشناس، نبود کاربرد در دنیای واقعی، طراحی ناقص یا حتی طرح‌های آشکار کلاهبرداری، فاقد اعتبار هستند.
در واقع، شت کوین‌ها بیشتر شبیه تله‌های دیجیتال هستند تا ابزارهای نوآورانه مالی. آن‌ها هیچ چیز جدیدی به فناوری بلاکچین اضافه نمی‌کنند و برخلاف پروژه‌های واقعی که برای حل مشکلات واقعی ایجاد شده‌اند، شت کوین‌ها تنها با وعده‌های جذاب و بدون پشتیبانی فنی در صرافی‌ها ظاهر می‌شوند.
معنی لغوی و اصطلاحی شت کوین
اصطلاح Shitcoin از ترکیب دو واژه انگلیسی «shit» به‌معنای بی‌ارزش، زائد یا بی‌کیفیت و «coin» به‌معنای سکه یا ارز دیجیتال ساخته شده است. در اصطلاح بازار رمزارزها، شت کوین‌ها به ارزهایی اطلاق می‌شود که بدون داشتن فناوری اختصاصی، کاربرد عملی یا پشتوانه اقتصادی معتبر، تنها با هدف جذب سرمایه‌گذاران ساده‌لوح عرضه می‌شوند و در واقع نوعی کوین بی ارزش محسوب می‌شوند. بسیاری از آن‌ها فاقد وایت‌پیپر معتبر، توکنومیکس پایدار یا تیم توسعه قابل‌بررسی هستند.
چرا برخی ارزهای دیجیتال، شت کوین نامیده می‌شوند؟
ممکن است از خود بپرسید دلایل نام‌گذاری برخی از پروژه‌ها به نام شت کوین چیست اصلا؟ در واقع در فضای رمزارزها، هر پروژه‌ای که نتواند معیارهای حداقلی اعتمادسازی را برآورده کند، در خطر تبدیل‌شدن به یک شت کوین قرار دارد. دلایل متعددی برای این نام‌گذاری وجود دارد، اما معمولاً موارد زیر نقش پررنگی در آن ایفا می‌کنند:
- عدم وجود هدف مشخص
- نداشتن کاربرد واقعی
- توسعه‌دهندگان ناشناس یا غیرقابل اعتماد
- بازاریابی تهاجمی بدون محتوا
- عدم شفافیت در توزیع توکن
تفاوت شت کوین با آلت‌کوین‌های معتبر
هر ارز دیجیتالی که بیت کوین نباشد، در دسته آلت‌کوین‌ها قرار می‌گیرد، اما تفاوت‌های جدی میان شت کوین‌ها و آلت‌کوین‌های معتبر وجود دارد. آلت‌کوین‌های معتبر توسط تیم‌هایی حرفه‌ای توسعه یافته‌اند و تلاش می‌کنند نوآوری‌هایی در فناوری بلاکچین، امور مالی غیرمتمرکز، حریم خصوصی یا قراردادهای هوشمند ارائه دهند. این پروژه‌ها عموماً دارای مستندات فنی قوی، توکنومیکس شفاف و نقشه راهی قابل‌پیگیری هستند.
در مقابل، شت کوین‌ها معمولاً کپی‌برداری ضعیفی از پروژه‌های موفق‌اند یا به‌طور کلی فاقد هرگونه چارچوب منطقی برای ادامه حیات هستند. حتی اگر در ابتدا با هیجان بازار رشد کنند، به‌سرعت درگیر سقوط قیمتی، رها شدن توسط تیم، یا پروژه‌های کلاهبرداری می‌شوند.
برای درک بهتر اینکه بهتر درک کنید که تفاوت آلت کوین و شت کوین چیست، به جدول زیر نگاهی بیندازید.
| ویژگی | شت کوین | آلت‌کوین معتبر |
| هدف اصلی | کسب سود سریع برای سازندگان، سفته‌بازی، اغلب کلاهبرداری. | حل مشکلات واقعی، ارائه فناوری جدید، کاربرد عملی در اکوسیستم بلاکچین. |
| کاربرد واقعی | بسیار کم یا فاقد کاربرد مشخص. | دارای کاربردهای مشخص و متنوع (پرداخت، حاکمیت، دیفای، NFT و…). |
| پشتوانه فنی | ضعیف، کپی‌شده، یا وجود ندارد؛ فاقد نوآوری. | قوی، نوآورانه، دارای بلاکچین مستقل و نقشه راه مشخص. |
| تیم توسعه | ناشناس، بی‌تجربه، یا جعلی؛ فاقد شفافیت | شناخته‌شده، باتجربه، شفاف، دارای سابقه قابل تأیید |
| نقدشوندگی | بسیار پایین، دشواری در خرید و فروش مقادیر زیاد | بالا، امکان معاملات آسان و سریع با حداقل تأثیر بر قیمت |
| ریسک سرمایه‌گذاری | بسیار بالا، احتمال از دست دادن کل سرمایه | متوسط تا پایین (بسته به پروژه)، با پتانسیل رشد پایدار |
| جامعه و پشتیبانی | ضعیف، موقت، اغلب رها می‌شود پس از کسب سود | قوی، توسعه‌یافته، مشارکت‌جو در حاکمیت و پیشرفت پروژه |
| مدل قیمت‌گذاری | صرفاً بر اساس حدس و گمان و تبلیغات. | بر اساس کاربرد، فناوری، نقشه راه، پذیرش و تقاضای واقعی |
تاریخچه پیدایش شت کوین ها
حال با اینکه شت کوین چیست آشنا شدیم بررسی اجمالی تاریخچه آن هم خالی از لطف نیست. از همان زمانی که بیت کوین وارد صحنه شد، ایده پول دیجیتال غیرمتمرکز میلیون‌ها ذهن خلاق و البته سودجو را به‌خود جذب کرد. رشد سریع شبکه‌های اجتماعی و داغ شدن فضای کریپتو در اواخر دهه ۲۰۱۰ باعث شد شت کوین‌ها به‌سرعت از حاشیه به بازی بیایند. پروژه‌هایی که هیچ چیز جز یک نام، یک لوگو و یک وعده نداشتند، موفق شدند میلیون‌ها دلار سرمایه جذب کرده و سپس با ریزش‌های سنگین، سرمایه‌گذاران ناآگاه را متضرر کنند.
اولین پروژه‌های شناخته‌شده
یکی از نمونه‌های اولیه و مشهور شت کوین‌ها، پروژه کوین کلاهبرداری BitConnect بود. این رمزارز در ظاهر یک بستر وام‌دهی مبتنی بر بلاکچین بود، اما در باطن، چیزی جز یک طرح پانزی کلاسیک نبود. BitConnect وعده سود ثابت روزانه به کاربران می‌داد، درحالی‌که هیچ مدل اقتصادی شفاف یا فعالیت مشخصی نداشت. محبوبیت این پروژه در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ به اوج رسید، ولی در نهایت، در سال ۲۰۱۸ به‌دلیل شکایات گسترده و تحقیقات قضایی فروپاشید.
نقش رسانه‌ها در محبوبیت شت کوین‌ها
از اواخر دهه ۲۰۱۰ هم‌زمان با داغ شدن تب ارزهای دیجیتال، بستری فراهم شد که پروژه‌هایی بی‌پشتوانه با استفاده از تبلیغات پر زرق‌وبرق در میان کاربران شناخته شوند. در این میان، اینفلوئنسرها و کانال‌های پرمخاطب در یوتیوب، توییتر، تلگرام و غیره، نقشی کلیدی ایفا کردند.
بسیاری از این پروژه‌ها، بدون هیچ‌گونه محصول واقعی یا نقشه راه عملیاتی، صرفاً با کمک تبلیغات هیجانی توانستند توجه گسترده‌ای جلب کنند. عباراتی مانند «فرصت طلایی سرمایه‌گذاری»، «ارز دیجیتال آینده‌دار» یا «توکن انفجاری» به‌وفور توسط رسانه‌ها تکرار می‌شدند؛ در حالی‌که اغلب این پروژه‌ها صرفاً برای جمع‌آوری سرمایه ایجاد شده بودند.
این مدل تبلیغات، اصطلاح «پامپ و دامپ» را به یکی از واژه‌های رایج دنیای کریپتو تبدیل کرد؛ یعنی افزایش مصنوعی قیمت یک کوین از طریق تبلیغات شدید و سپس فروش ناگهانی آن توسط گردانندگان پروژه. نقش رسانه‌ها در این روند، گرچه غیرمستقیم بود، اما انکارناپذیر باقی مانده است.
ویژگی های شت کوین چیست؟
در توضیحات فوق به معرفی شت کوین پرداختیم اما بیایید ببینیم چه ویژگی‌هایی دارد. شت کوین‌ها معمولاً الگوهای تکراری و قابل شناسایی دارند. اگرچه ممکن است ظاهر پروژه‌ها با یکدیگر متفاوت باشد، اما در عمل، اغلب آن‌ها مجموعه‌ای از نشانه‌های مشخص را دارند که با اندکی دقت قابل تشخیص هستند.
چگونه شت کوین‌ها را بشناسیم؟
در زیر معیارهایی برای شناخت این رمزارز بی‌ارزش آورده شده است.
نداشتن کاربرد واقعی
مهم‌ترین ویژگی شت کوین‌ها، فقدان کاربرد واقعی یا ارزش‌افزوده مشخص است. آن‌ها نه‌تنها هیچ مسئله‌ای را در فضای بلاکچین حل نمی‌کنند، بلکه در بسیاری از موارد حتی مشخص نیست چه هدفی دنبال می‌کنند.
تیم ناشناس یا بی‌تجربه
یکی از نشانه‌های هشداردهنده در بسیاری از شت کوین‌ها، عدم شفافیت درباره تیم توسعه‌دهنده است. گاهی حتی نام اعضای تیم در سایت رسمی پروژه ذکر نشده یا هویت آن‌ها با عکس‌های دزدی و بیوگرافی ساختگی پنهان شده است.
وعده‌های اغراق‌آمیز
تقریباً همه شت کوین‌ها وعده‌هایی می‌دهند که فراتر از واقعیت است. عباراتی مانند «۲۰ برابر شدن در یک ماه» یا «تغییر ساختار اقتصاد جهانی» به‌طور مداوم در این پروژه‌ها تکرار می‌شود.
عرضه بالا و بدون سقف
یکی دیگر از ویژگی‌های شت کوین‌ها، توکنومیکس غیرمنطقی است. بسیاری از این پروژه‌ها، صدها تریلیون توکن ایجاد می‌کنند بدون اینکه برنامه‌ای برای کنترل عرضه یا جلوگیری از تورم داشته باشند.
برای سرمایه‌گذاری مطمئن باید تحلیل پروژه‌های کریپتو به صورت کامل و جامع انجام بگیرد. برای این هدف آموزش سرمایه‌گذاری امن توصیه می‌شود. با این کار پروژه‌های تقلبی کریپتو را می‌توانید به خوبی بشناسید.
چرا برخی افراد شت کوین می‌خرند؟
ممکن است این سوال در ذهن شما هم مطرح شود که با وجود شفاف‌سازی و سواد رسانه‌ای؛ دلایل خرید شت کوین چیست؟
در واقع با وجود هشدارهای متعدد درباره خطرات شت کوین‌ها، هنوز هم بسیاری از افراد وارد این پروژه‌ها می‌شوند و بخشی از سرمایه خود را به آن‌ها اختصاص می‌دهند. این رفتار در نگاه اول غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد، اما وقتی دلایل روان‌شناختی، اقتصادی و رسانه‌ای را کنار هم قرار دهیم، متوجه می‌شویم که انگیزه‌های مشخصی پشت این تصمیمات قرار دارد.
سودهای سریع و فومو (FOMO)
مهم‌ترین عامل جذب افراد به شت کوین‌ها، وسوسه سودهای بزرگ در زمان کوتاه است. بعضی از این پروژه‌ها طی چند ساعت یا چند روز رشدهای صدها درصدی تجربه کرده‌اند. همین اتفاق کافی است تا ترس از دست دادن فرصت (که به آن فومو گفته می‌شود) در ذهن سرمایه‌گذاران تازه‌وارد شکل بگیرد.
تأثیر شبکه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها
نقش شبکه‌های اجتماعی در ایجاد هیجان پیرامون شت کوین‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. در پلتفرم‌هایی مثل توییتر، تیک‌تاک، یوتیوب و تلگرام، اینفلوئنسرهایی فعالیت می‌کنند که با لحن قاطع و با اعتمادبه‌نفس بالا از پروژه‌هایی صحبت می‌کنند که هیچ پشتوانه فنی ندارند.
قیمت پایین و امکان رشد شدید
شت کوین‌ها معمولاً با قیمت‌های بسیار ناچیز وارد بازار می‌شوند. برای مثال، قیمت یک توکن ممکن است ۰.۰۰۰۰۰۰۱ دلار باشد. این قیمت پایین در ذهن بسیاری از سرمایه‌گذاران این تصور را ایجاد می‌کند که با خرید چند میلیون واحد از این توکن، در صورت رشد حتی اندک، سود هنگفتی نصیبشان خواهد شد.
ترفندهای تشخیص شت کوین از پروژه‌های معتبر
ورود به بازار رمزارز بدون ابزارهای ارزیابی دقیق، می‌تواند خطرناک باشد. شت کوین‌ها معمولاً در ظاهر حرفه‌ای و جذاب طراحی می‌شوند؛ اما بررسی‌های فنی و عمیق، واقعیت آن‌ها را آشکار می‌کند. شناخت چند نشانه کلیدی می‌تواند تا حد زیادی ریسک سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال را کاهش دهد.
بررسی وایت پیپر
وایت پیپر (Whitepaper) اولین سند رسمی یک پروژه رمزارزی است که اهداف، کاربرد، معماری فنی و نقشه راه آن را توضیح می‌دهد. در شت کوین‌ها، این سند معمولاً یا اصلاً وجود ندارد یا در حد چند صفحه تبلیغاتی، پر از اصطلاحات فنی نامربوط و بی‌معناست. یک وایت پیپر معتبر باید به سؤالات زیر پاسخ دهد:
- مشکل پروژه دقیقاً چیست؟
- چگونه آن را حل می‌کند؟
- معماری بلاکچین یا توکن چیست؟
- تیم توسعه و زمان‌بندی چیست؟
عدم شفافیت در این موارد، زنگ خطر جدی است.
اعتبار تیم و توسعه‌دهندگان
یک پروژه معتبر، تیم توسعه‌دهنده‌ای شفاف، باتجربه و قابل پیگیری دارد. اعضای تیم در لینکدین فعال هستند، در کنفرانس‌ها حضور دارند و رزومه‌هایشان قابل بررسی است. اگر در سایت پروژه، عکس‌هایی بدون نام و نشان واقعی یا اسامی ناشناخته‌ای مشاهده شد، باید با احتیاط برخورد کرد.
بررسی توکنومیکس و کاربرد پروژه
توکنومیکس یعنی بررسی نحوه توزیع، عرضه، نحوه قفل شدن، سوزاندن و کاربرد توکن پروژه. اگر توکن بدون کاربرد مشخصی باشد، یا درصد بالایی از آن در اختیار توسعه‌دهنده‌ها باشد، خطر دستکاری در بازار وجود دارد. همچنین اگر توکن فقط برای خرید و فروش باشد و در محصولی به‌کار نرود، احتمال شت کوین بودن آن بالا می‌رود.
حجم معاملات و نقدشوندگی
یکی از فاکتورهای کلیدی، حجم معاملات روزانه و سطح نقدشوندگی است. اگر پروژه‌ای با ظاهر جذاب، اما حجم معاملات بسیار پایینی دارد، احتمالاً یک شت کوین است. توکن‌هایی که به‌راحتی قابل خرید و فروش نیستند یا فقط در یک یا دو صرافی کوچک لیست شده‌اند، معمولاً در دست تعداد محدودی هولدر هستند و آماده پامپ و دامپ.
بازاریابی بیش از حد
شت کوین‌ها معمولاً تمرکز خود را بر تبلیغات قرار می‌دهند. اگر بیشتر مطالب سایت رسمی، صفحات شبکه‌های اجتماعی یا ویدیوهای یوتیوب درباره «فرصت سرمایه‌گذاری خارق‌العاده» باشد و خبری از توسعه محصول، دمو یا نسخه اولیه نباشد، این پروژه ارزش بررسی عمیق‌تر را ندارد.
تفاوت شت کوین و میم کوین
شت کوین و میم کوین هر دو در دسته دارایی‌های پرریسک قرار می‌گیرند و از نظر قیمت و رفتار بازار شباهت‌هایی دارند؛ اما تفاوت آن‌ها در هدف پروژه، نوع جامعه، شیوه توسعه و حتی نگاه سرمایه‌گذاران به آن‌ها بسیار مهم است.
هدف پروژه
میم کوین‌ها اغلب با هدف سرگرمی یا الهام‌گرفته از یک شوخی اینترنتی (میم) خلق می‌شوند. برای مثال دوج کوین در ابتدا تنها یک شوخی با بیت کوین بود؛ اما به‌مرور زمان، جامعه‌ای شکل گرفت که آن را جدی گرفت، توسعه داد و حتی برای پرداخت‌های خرد مورد استفاده قرار داد.
در مقابل، شت کوین‌ها معمولاً خود را «پروژه‌ای انقلابی» معرفی می‌کنند؛ اما در عمل هدفی مشخص ندارند یا آن‌قدر اغراق‌آمیز هستند که تحقق آن‌ها غیرممکن به‌نظر می‌رسد. آن‌ها اغلب تنها با هدف جذب سرمایه در کوتاه‌مدت ساخته می‌شوند.
ارزش بازار و پتانسیل سرمایه‌گذاری
میم کوین‌ها می‌توانند با گذشت زمان، ارزش بازار بالایی پیدا کنند؛ چون جامعه پشت آن‌ها فعال و وفادار است. دوج کوین و شیبا اینو نمونه‌هایی از میم کوین‌هایی هستند که به ارزش بازار میلیارد دلاری رسیدند.
اما شت کوین‌ها معمولاً با رشد سریع و کوتاه‌مدت مواجه می‌شوند و سپس وارد فاز سقوط و فراموشی می‌شوند. توسعه‌دهندگان پس از پامپ اولیه، پروژه را رها می‌کنند و سرمایه‌گذاران با زیان سنگین مواجه می‌شوند.
پشتوانه فنی و جامعه
در میم کوین‌های موفق، جامعه نقش بسیار مهمی دارد. کاربران با تولید محتوا، توسعه ابزار و حتی تأمین نقدینگی در صرافی‌ها، به رشد طبیعی پروژه کمک می‌کنند. شت کوین‌ها از این نظر معمولاً فاقد پشتیبانی اجتماعی و فنی هستند. صفحات شبکه اجتماعی آن‌ها یا پر از تبلیغات است یا تنها در زمان فروش اولیه فعال می‌شود.
برای اینکه بهتر درک کنید که تفاوت میم کوین و شت کوین چیست به جدول زیر نگاهی بیندازید:
| ویژگی | میم کوین | شت کوین |
| هدف اولیه | سرگرمی، شوخی | جمع‌آوری سرمایه بدون هدف واقعی |
| ارزش بازار | می‌تواند رشد کند و پایدار بماند | رشد ناگهانی و سقوط سریع |
| پشتوانه فنی | گاهی ضعیف، اما قابل ارتقاء | معمولاً بی‌پشتوانه یا کپی شده |
| جامعه کاربری | فعال، وفادار | ناپایدار و مقطعی |
| احتمال توسعه بلندمدت | وجود دارد | تقریباً صفر |
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در شت کوین‌ها
شت کوین‌ها با وجود شهرت منفی، هنوز هم بخشی از معاملات روزانه بازار رمزارز را به خود اختصاص می‌دهند. برای برخی کاربران، ورود به چنین پروژه‌هایی یک تصمیم استراتژیک برای کسب سود در کوتاه‌مدت است؛ اما این انتخاب، پیامدهای جدی دارد. برای اینکه درک کنید که مزایا و معایب شت کوین چیست، ادامه مقاله را حتما بخوانید.
مزایای شت کوین چیست؟
مزایای شت کوین‌ها شامل موارد زیر است:
- امکان سودهای بزرگ در مدت‌زمان کوتاه: برخی شت کوین‌ها به‌دلیل پامپ مصنوعی، در مدت‌زمان بسیار کوتاه (گاهی فقط چند ساعت) رشدهای چند برابری را تجربه می‌کنند.
- ورود با سرمایه اندک: قیمت پایین اکثر شت کوین‌ها باعث می‌شود بتوان با مبلغی بسیار ناچیز، تعداد زیادی توکن خرید.
- هیجان بالا برای تریدرها: برای برخی معامله‌گران، بازار شت کوین‌ها محل تجربه هیجان و نوسان‌گیری روزانه است.
معایب شت کوین چیست؟
معایب شت کوین‌ها شامل موارد زیر است:
- ریسک بسیار بالا و بی‌ثباتی شدید: بزرگ‌ترین مشکل شت کوین‌ها، ناپایداری قیمت است. ممکن است قیمت طی چند دقیقه از اوج به کف برسد.
- پامپ و دامپ و دستکاری بازار: شت کوین‌ها اغلب هدف پروژه‌های پامپ و دامپ قرار می‌گیرند؛ جایی که قیمت به‌شکل مصنوعی افزایش می‌یابد تا سرمایه‌گذاران جدید جذب شوند و سپس با فروش گسترده، قیمت سقوط می‌کند.
- نقدشوندگی پایین: بسیاری از شت کوین‌ها در صرافی‌های معتبر لیست نشده‌اند. همین موضوع باعث می‌شود حجم معاملات بسیار پایین باشد.
خطرات شت کوین‌ها
تجربه سرمایه‌گذاری در شت کوین می‌تواند یا به سودی ناگهانی منجر شود یا به یک شکست تمام‌عیار. مهم‌تر از سود، شناخت دقیق خطراتی و ریسک شت کوین‌ها است که معمولاً در پس ظاهر جذاب و تبلیغات پرزرق‌وبرق این پروژه‌ها پنهان شده‌اند.
کلاهبرداری و پروژه‌های اسکم
بسیاری از شت کوین‌ها با اهداف کاملاً فریبنده طراحی شده‌اند. تیم‌های ناشناس، وعده سودهای تضمینی، فروش اولیه خصوصی و نبود هیچ برنامه فنی واقعی، از جمله نشانه‌هایی هستند که مستقیماً به کلاهبرداری اشاره دارند. برای مثال، پروژه‌هایی مثل OneCoin و Centra Tech دقیقاً از همین الگو پیروی کردند. در ظاهر حرفه‌ای و فنی، اما در باطن، تنها یک مدل اسکم کلاسیک بودند که نهایتاً توسط نهادهای قضایی متوقف شدند.
ناپایداری قیمتی شدید
شت کوین‌ها به‌دلیل نبود بازار واقعی و حجم معاملات پایین، معمولاً با نوسانات شدید قیمت مواجه هستند. هرگونه خرید سنگین یا خروج یک نهنگ می‌تواند باعث سقوط یا افزایش شدید قیمت شود. نمودار قیمتی بسیاری از این پروژه‌ها تنها یک صعود تند اولیه و سپس یک سقوط آزاد را نشان می‌دهد.
خروج توسعه‌دهنده پس از پامپ
در بسیاری از شت کوین‌ها، تیم سازنده با کنترل بخش بزرگی از توکن‌ها، قیمت را بالا می‌برد و پس از جذب سرمایه، تمام دارایی‌ها را به فروش می‌گذارد. این خروج دسته‌جمعی که اغلب در سکوت کامل انجام می‌شود، باعث سقوط شدید قیمت می‌شود و دارندگان خُرد را گرفتار می‌کند. این الگو که به آن Rug Pull نیز می‌گویند، یکی از شایع‌ترین روش‌های فریب در شت کوین‌ها است.
مثال‌هایی از شت کوین‌های معروف
شناخت پروژه‌هایی که در گذشته به‌عنوان شت کوین شناخته شدند یا بعدها ماهیت واقعی آن‌ها افشا شد، نقش مهمی در آگاهی‌بخشی ایفا می‌کند. در ادامه، پنج نمونه از معروف‌ترین شت کوین‌ها را مرور می‌کنیم که هرکدام، بخشی از تاریخ پرریسک بازار رمزارزها را شکل داده‌اند.
بیت کانکت (BitConnect)
BitConnect یکی از جنجالی‌ترین پروژه‌های کلاهبرداری تاریخ کریپتو بود. این رمزارز تقلبی با وعده سود ثابت روزانه (تا ۱٪ در روز)، هزاران کاربر را جذب کرد. مدل آن شبیه به طرح پانزی بود و به‌جای استفاده واقعی از سرمایه‌ها، از پول کاربران جدید برای پرداخت به کاربران قدیمی استفاده می‌کرد. در سال ۲۰۱۸ با دخالت نهادهای قضایی، فعالیت آن متوقف شد و ارزش توکن از حدود ۴۰۰ دلار به زیر ۱ دلار سقوط کرد.
وان کوین (OneCoin)
OneCoin برخلاف اغلب شت کوین‌ها که حداقل روی بلاکچین واقعی ساخته می‌شوند، حتی بلاکچین اختصاصی هم نداشت. این پروژه در سال ۲۰۱۴ آغاز شد و با تبلیغات گسترده در کشورهایی مانند هند، چین و ایران، بیش از ۴ میلیارد دلار جذب سرمایه کرد. بعدها مشخص شد که کل پروژه کلاهبرداری بوده و بنیان‌گذار آن تحت تعقیب بین‌المللی قرار گرفت.
یوزلس اتریوم توکن (Useless Ethereum Token)
UET یا «توکن اتریوم بی‌مصرف» یکی از عجیب‌ترین پروژه‌های تاریخ رمزارز است که حتی در سایت رسمی‌اش گفته شده بود «این توکن هیچ کاربردی ندارد» و نوعی رمزارز بی‌پشتوانه است. جالب این‌جاست که با وجود شفافیت درباره بی‌فایده بودن پروژه، همچنان سرمایه‌گذارانی به آن پول تزریق کردند.
پپه (PEPE)
Pepe یک میم کوین بود که به‌سرعت به شهرت رسید و سودهای چند هزار درصدی برای برخی سرمایه‌گذاران ایجاد کرد؛ اما به‌دلیل نبود هدف مشخص، نبود نقشه راه فنی و نقدشوندگی محدود، بسیاری آن را یک شت کوین دانستند. PEPE مثالی است از پروژه‌هایی که مرز میان میم کوین و شت کوین را کمرنگ می‌کنند.
بحث‌برانگیز: دوج کوین (Dogecoin)
دوج کوین شاید جنجالی‌ترین مورد این فهرست باشد. این پروژه در ابتدا کاملاً به‌عنوان یک شوخی با بیت کوین ساخته شد، اما به‌مرور، جامعه بزرگی دور آن شکل گرفت. حمایت‌های ایلان ماسک و استفاده در پرداخت‌های خرد باعث شد برخی آن را از دایره شت کوین‌ها خارج کنند. با این حال، هنوز هم برخی کارشناسان آن را فاقد پشتوانه فنی و چشم‌انداز روشن می‌دانند.
جمع‌بندی؛ سرمایه‌گذاری آگاهانه در دنیای رمزارزهای پر ریسک
بازار رمزارزها فرصت‌هایی بی‌سابقه برای رشد مالی و نوآوری ایجاد کرده، اما هم‌زمان بستر ظهور پروژه‌هایی بوده که تنها به‌دنبال جذب سریع سرمایه هستند و شت کوین‌ها به‌عنوان نمادی از همین پروژه‌های بی‌پشتوانه، چالشی جدی برای کاربران ناآگاه به‌وجود آورده‌اند.
در این مقاله، ابتدا توضیح دادیم که شت کوین چیست و چگونه پروژه‌های بدون هدف و بی‌ارزش در ظاهر جذاب، سرمایه‌گذاران را فریب می‌دهند. سپس با تحلیل ویژگی‌ها، تفاوت‌ها و راه‌های شناسایی این نوع رمزارزها، مخاطب را با ابزارهایی برای بررسی و تصمیم‌گیری دقیق آشنا کردیم. از معرفی نمونه‌های واقعی گرفته تا جدول‌های کاربردی، همه تلاش‌ها بر این بود که خواننده بتواند در پایان مقاله، با ذهنی روشن به دنیای رمزارز نگاه کند.
سوالات متداول
شت کوین چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
شت کوین به رمزارزهایی گفته می‌شود که فاقد هدف واقعی، تیم معتبر یا کاربرد مشخص هستند و اغلب با وعده‌های اغراق‌آمیز و تبلیغات، سرمایه‌گذاران را فریب می‌دهند.
چرا برخی افراد با وجود هشدارها، همچنان شت کوین می‌خرند؟
وسوسه سودهای سریع، قیمت پایین و تبلیغات شدید در شبکه‌های اجتماعی، عواملی هستند که باعث می‌شوند سرمایه‌گذاران بی‌تجربه وارد این پروژه‌ها شوند.
چگونه می‌توان شت کوین را از پروژه‌های معتبر تشخیص داد؟
با بررسی وایت پیپر، تیم توسعه، توکنومیکس، حجم معاملات و میزان کاربرد پروژه می‌توان شت کوین‌ها را شناسایی کرد؛ پروژه‌هایی با شفافیت پایین و وعده‌های بی‌پشتوانه معمولاً خطرناک هستند.
تفاوت شت کوین با میم کوین چیست؟
میم کوین‌ها معمولاً با هدف سرگرمی و با پشتوانه جامعه شکل می‌گیرند، در حالی‌که شت کوین‌ها اغلب پروژه‌هایی بی‌هدف هستند که صرفاً برای جمع‌آوری پول ساخته می‌شوند.
