وب 3 چیست؟ پرسشی که این روزها ذهن بسیاری از فعالان حوزه فناوری و سرمایه‌گذاری را به خود مشغول کرده است. در واقع وب 3 را می‌توان نسل جدید اینترنت دانست که بر پایه مفاهیمی چون تمرکززدایی، شفافیت و مالکیت واقعی داده‌ها بنا شده است. این فناوری تلاش می‌کند محدودیت‌های وب 1 و وب 2 را پشت سر بگذارد و بستری فراهم کند که در آن کاربران نه تنها مصرف‌کننده یا تولیدکننده محتوا، بلکه صاحبان اصلی اطلاعات و دارایی‌های دیجیتال خود باشند.در این نوشته از مجله پیدار قصد داریم صفر تا صد این تحول بنیادین را بررسی کنیم؛ از تعریف دقیق و تاریخچه شکل‌گیری وب 3 گرفته تا مزایا، چالش‌ها و آینده‌ای که برای اقتصاد دیجیتال و زندگی روزمره ترسیم می‌کند.

 تعریف وب 3

وب 3 که با عناوین Web3 یا Web 3.0 هم شناخته می‌شود، نسل بعدی اینترنت است که برخلاف مدل‌های قدیمی، پایگاه‌اش بر فناوری بلاکچین و ساختاری غیرمتمرکز بنا شده است. در وب 1‌ کاربران فقط خواننده بودند، در وب 2 محتوا تولید می‌کردند ولی زیر نظر شرکت‌های بزرگ مثل گوگل یا فیسبوک و حالا در وب 3، هدف این است که کاربران مالک واقعی داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال‌ خود باشند. تمامی این فرایند بدون نیاز به واسطه‌ها انجام می‌گیرد.
در وب 3، شبکه‌ها و سرویس‌ها به جای اینکه توسط شرکت‌های بزرگ مدیریت شوند، با شبکه‌ای از گره‌های غیرمتمرکز اداره می‌شوند و فرایندها توسط قراردادهای هوشمند (smart contracts) خودکار می‌گردند. این بستر به کاربران اجازه می‌دهد تا به صورت مستقیم و شفاف تعامل داشته باشند، هویت دیجیتال خود را مدیریت کنند و حتی در سود پروژه‌ها شریک شوند و جالب اینجاست همه اینها بدون نیاز به نهاد نظارتی مرکزی انجام می‌گیرد.

تاریخچه و نسل‌های وب

با تعریف اینکه وب ٣ چیست آشنا شدیم اما قبل از ورود به جزئیات بیشتر در این رابطه بهتر است مروری بر تاریخچه این فناوری داشته باشیم. وب از زمان پیدایش خود تاکنون سه مرحله مهم را پشت سر گذاشته است. هر نسل تغییراتی اساسی در شیوه تعامل کاربران با اینترنت به وجود آورده و مسیر آینده را شکل داده است.

دوران وب 1.0 (۱۹۸۹/۱۹۹۰ تا حدود ۲۰۰۴–۲۰۰۵)

در دوران وب 1.0، اینترنت بیشتر شبیه یک کتابخانه دیجیتال بود. صفحات عمدتاً ایستا بودند، محتوای محدودی داشتند و امکان تعامل چندانی برای کاربر وجود نداشت. در این نسل، کاربران تنها مصرف‌کننده محتوا محسوب می‌شدند و تولید اطلاعات در اختیار گروه کوچکی از سازمان‌ها، مراکز علمی و شرکت‌ها بود. به همین دلیل از این دوره به‌عنوان «وب فقط برای خواندن» یاد می‌شود.

عصر وب 2.0 (حدود ۲۰۰۵ تا کنون)

وب 2.0 نقطه عطفی در تاریخ اینترنت بود. در این نسل، کاربران علاوه بر مصرف محتوا، توانایی تولید و انتشار آن را نیز پیدا کردند. شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، ویکی‌ها و پلتفرم‌های اشتراک ویدیو نمونه‌هایی از این تغییر بزرگ هستند. ویژگی بارز این دوره، تعامل مستقیم کاربران، توسعه خدمات مبتنی بر اجتماع و افزایش سهولت استفاده بود. به همین دلیل، وب 2.0 اغلب به‌عنوان «وب خواندن و نوشتن» شناخته می‌شود.

نسل وب 3 (در انتظار ظهور)

وب 3 نسل تازه‌ای از اینترنت (اینترنت نسل سوم) است که هنوز در حال شکل‌گیری است. این نسل بر پایه فناوری بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند ساخته می‌شود و تمرکز اصلی آن بر تمرکززدایی، شفافیت و مالکیت داده‌ها توسط کاربران است. در وب 3 کاربران نه تنها مصرف‌کننده و تولیدکننده محتوا هستند، بلکه مالک داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال خود نیز خواهند بود. هدف این نسل بازگرداندن کنترل اینترنت از شرکت‌های بزرگ به دست خود کاربران است.

در جدول زیر تاریخچه کلی وب ٣ از شکل‌گیری تاکنون ارائه شده است:

نسل وب	دوره زمانی حدودی	ویژگی اصلی	نقش کاربر
وب 1.0	اوایل ۱۹۹۰‌ها تا حدود ۲۰۰۴–۲۰۰۵	صفحات ایستا، بدون تعامل	صرفاً خواننده
وب 2.0	حدود ۲۰۰۵ تا اکنون	تعامل، محتوا توسط کاربر	خواندن و نوشتن (مصرف‌کننده و تولیدکننده)
وب 3	در حال ظهور (پس از ۲۰۱۴)	تمرکززدایی، بلاک‌چین، مالکیت داده	خواندن، نوشتن و مالکیت محتوا

مقایسه وب ۲ و وب ۳

تفاوت وب ٢ و وب ٣ چیست؟ برای درک تفاوت‌های موجود میان این دو نسل از فناوری وب می‌توان اینگونه بیان کرد:

• در وب ۲، کنترل و مدیریت داده‌ها عمدتاً در دست شرکت‌های بزرگ فناوری است.

 این شرکت‌ها به‌عنوان واسطه بین کاربران عمل کرده و داده‌های آنها را جمع‌آوری، تحلیل و برای اهداف تجاری استفاده می‌کنند.

• در مقابل، وب ۳ بر پایه ساختار غیرمتمرکز بنا شده و هدف آن بازگرداندن مالکیت داده‌ها به کاربران است.

 در این نسل، افراد می‌توانند بدون نیاز به واسطه‌ها، داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال خود را ذخیره و مدیریت کنند. وب ۳ همچنین امکان تعامل مستقیم همتا به همتا، شفافیت بیشتر و اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند.

ویژگی‌ها	وب ۲	وب ۳
مالکیت داده	در اختیار شرکت‌های بزرگ	در اختیار کاربران
ساختار	متمرکز	غیرمتمرکز
درآمدزایی	تبلیغات و فروش داده	توکن‌ها و اقتصاد دیجیتال
امنیت	وابسته به سرورهای مرکزی	مبتنی بر بلاک‌چین و رمزنگاری
تعامل کاربران	تولید محتوا در پلتفرم‌ها	مالکیت و مدیریت مستقیم محتوا و دارایی

معایب وب ۱ و وب ۲

وب ۱ محدود به صفحات ایستا و یک‌طرفه بود. در این دوره کاربران تنها توانایی خواندن محتوا را داشتند و هیچ تعاملی با وب برقرار نمی‌کردند. محتوای وب تنها توسط تعداد کمی از ناشران یا سازمان‌ها تولید می‌شد و امکاناتی مثل جستجوی پیشرفته، شخصی‌سازی یا انتشار گسترده برای کاربران عادی وجود نداشت.

وب ۲ هرچند تحولی بزرگ در تعامل کاربران ایجاد کرد، اما معایب قابل‌توجهی داشت. تمرکز کنترل در دست شرکت‌های بزرگ باعث شد مشکلاتی مثل نقض حریم خصوصی، امنیت پایین‌تر، انتشار اخبار نادرست، تبلیغات مزاحم و حملات سایبری به‌وجود آید. داده‌های کاربران روی سرورهای مرکزی ذخیره می‌شد و این موضوع خطر سوءاستفاده یا هک را افزایش می‌داد.

جایگاه بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال در وب ۳

در وب ۳، بلاکچین به‌عنوان ستون اصلی شناخته می‌شود. این فناوری بستری شفاف، امن و غیرقابل‌تغییر ایجاد می‌کند که امکان ساخت اینترنتی غیرمتمرکز را فراهم می‌سازد. بلاک‌ چین زیربنای برنامه‌های غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند، سازمان‌های خودگردان و مدیریت هویت دیجیتال است. با استفاده از این فناوری، داده‌ها بدون نیاز به واسطه ثبت و تأیید می‌شوند و کاربران می‌توانند به شکلی مستقیم، قابل اعتماد و شفاف با یکدیگر تعامل داشته باشند.

در حال کلی برای اینکه بهتر درک کنید که جایگاه ارزهای دیجیتال در وب ۳ چیست، به توضیحات زیر نگاهی بیندازیند:

• سوخت اقتصادی شبکه: ارزهای دیجیتال نقش موتور اقتصادی وب ۳ را ایفا می‌کنند و کاربران با مشارکت در شبکه، توکن یا پاداش دریافت می‌کنند.
• تشویق‌کننده اکوسیستم: توزیع توکن‌ها میان توسعه‌دهندگان، اعتبارسنج‌ها و کاربران باعث افزایش انگیزه برای مشارکت و توسعه پروژه‌ها می‌شود.
• ابزار پرداخت و تراکنش: کاربران می‌توانند از طریق کیف‌پول‌های دیجیتال، تراکنش‌های مالی را در محیط‌های غیرمتمرکز انجام دهند.
• نماد مالکیت دیجیتال: با استفاده از توکن‌ها، دارایی‌های واقعی یا دیجیتال قابل تبدیل به دارایی‌های دیجیتال قابل معامله می‌شوند که نوعی اقتصاد جدید بر پایه مالکیت فردی ایجاد می‌کند.

علت ظهور وب ۳

وب ۳ در پاسخ مستقیم به محدودیت‌ها و چالش‌هایی پدید آمده در نسل‌های قبل اینترنت شکل گرفته؛ تلاش بر آن است تا کنترل دوباره به کاربران بازگردد، شفافیت بهبود یابد و استقلال دیجیتال هر فرد تضمین شود.

اما سوال اصلی اینجاست علت ظهور وب ۳ چیست؟ برای پاسخ به این پرسش می‌توان گفت:

• افراد می‌خواستند کنترل اطلاعات و دارایی‌های دیجیتال‌شان را در دست خودشان داشته باشند.
• اعتماد به شرکت‌های متمرکز کاهش یافته بود و نیاز به شفافیت بیشتر دیده می‌شد.
• وجود واسطه‌ها باعث پیچیدگی بیشتر تراکنش‌ها و تعاملات شده بود.
• فناوری بلاک‌چین امکان فعالیت شفاف و بدون نظارت مرکزی را فراهم کرد.
• کاربران خواهان تعاملات امن و بدون دخالت نهادهای مرکزی بودند.

آیا وب ۳ همان بلاک‌چین است؟

خیر، وب ۳ و بلاک‌چین یکی نیستند؛ بلاک‌چین تنها یکی از مهم‌ترین فناوری‌های زیرساختی وب ۳ است. در واقع، بلاک‌چین زمینه‌ای برای ذخیره‌سازی امن و غیرمتمرکز داده‌ها فراهم می‌کند، اما وب ۳ مفهومی وسیع‌تر است که شامل اینترنتی غیرمتمرکز، شفاف و کاربرمحور می‌شود و علاوه بر بلاک‌چین، فناوری‌های دیگری هم در آن نقش دارند.

• بلاک‌چین دفتر ثبت امن و غیرقابل‌تغییر است.
• وب ۳ اینترنتی غیرمتمرکز و کاربرمحور است.
• بلاک‌چین بستر تراکنش و داده را می‌سازد.
• وب ۳ شامل قراردادهای هوشمند، dApp و اقتصاد توکنی است.

برای کسب جزئیات و اطلاعات بیشتر در مورد خود بلاک‌چین، مقاله «بلاک‌چین چیست» را مطالعه کنید.

آیا وب ۳ وجود دارد؟

بله وب ۳ در حال حاضر وجود دارد و نمونه‌های واقعی آن در بخش‌های مختلف اینترنت قابل مشاهده است. این نسل از وب با تکیه بر بلاک‌چین، برنامه‌های غیرمتمرکز و مالکیت دیجیتال توانسته است نمونه‌های عملی و قابل استفاده‌ای ارائه دهد.

چند نمونه‌ واقعی از کاربرد وب ۳ به صورت موارد زیر هستند:

• مرورگرهایی مثل Brave و Opera: حفاظت از حریم خصوصی کاربران و ارائه پاداش توکنی برای مشاهده تبلیغات.
• IPFS و Filecoin: ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها روی شبکه‌ای از گره‌ها بدون وابستگی به سرور مرکزی.
• Uniswap: یک صرافی غیرمتمرکز که امکان معامله مستقیم ارزهای دیجیتال بدون واسطه را فراهم می‌کند.
• OpenSea و Rarible: بازارهای خرید و فروش NFT که مالکیت دیجیتال دارایی‌ها را به کاربران می‌دهند.
• Unstoppable Domains: دامنه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک‌چین که امکان ورود به وب بدون سانسور را فراهم می‌کنند.

ویژگی‌های کلیدی وب ۳ چیست؟

وب ۳ مجموعه‌ای از قابلیت‌ها و نوآوری‌هاست که آن را از نسل‌های پیشین اینترنت متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها هم بُعد فنی دارند و هم تجربه کاربر را دگرگون می‌سازند. در ادامه، مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

فراگیری

وب ۳ با بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا و شبکه‌های پرسرعت، دسترسی همه‌جانبه و همیشگی به خدمات آنلاین را فراهم می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود تجربه کاربری یکپارچه و جهانی باشد.

وب معنایی

وب معنایی امکان می‌دهد داده‌ها توسط ماشین‌ها نیز فهمیده شوند. این موضوع باعث می‌شود سرویس‌ها بتوانند اطلاعات را هوشمندانه‌تر پردازش کنند و پاسخ‌های دقیق‌تر و شخصی‌سازی‌شده‌تری ارائه دهند.

هوش مصنوعی

هوش مصنوعی در وب ۳ نقش کلیدی دارد و به تحلیل داده‌ها، شناسایی الگوها و ارائه محتوای متناسب با نیاز کاربر کمک می‌کند. همچنین این فناوری به بهبود امنیت و تشخیص فعالیت‌های مشکوک نیز کمک می‌کند.

وب فضایی و گرافیک سه‌بعدی

ترکیب گرافیک سه‌بعدی با فناوری‌های واقعیت مجازی و افزوده در وب ۳ موجب می‌شود تجربه‌ای غوطه‌ورانه و طبیعی برای کاربران ایجاد شود؛ به گونه‌ای که مرز میان دنیای واقعی و دیجیتال کمرنگ‌تر گردد.

تمرکززدایی و حذف واسطه‌ها

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های وب ۳ حذف واسطه‌هاست. این نسل از وب با تکیه بر بلاک‌چین امکان تراکنش‌ها و تعاملات مستقیم میان کاربران را بدون نیاز به نهادهای مرکزی فراهم می‌کند.

شفافیت و امنیت

تمام تراکنش‌ها و داده‌ها در وب ۳ به صورت عمومی و غیرقابل تغییر ثبت می‌شوند. این شفافیت، اعتماد را افزایش داده و مانع تقلب و سوءاستفاده می‌شود، در حالی که امنیت کاربران نیز تقویت می‌گردد.

مزایا و معایب وب ۳ چیست؟

وب ۳ امکانات زیادی برای بهبود تجربه کاربران و تغییر ساختار اینترنت فراهم کرده است. در عین حال، این فناوری چالش‌هایی نیز دارد که باید به آن‌ها توجه شود. در ادامه، هم مزایا و هم معایب آن را بررسی می‌کنیم.

مزایای وب ٣

در جدول زیر مزایای وب ٣ ارائه شده است:

مزیت	توضیح کوتاه
بهینه‌سازی بهتر برای موتورهای جستجو	وب معنایی نتایج دقیق‌تر و مرتبط‌تری ارائه می‌دهد.
بهبود مدیریت و امنیت داده‌ها	داده‌ها به‌صورت غیرمتمرکز ذخیره می‌شوند و امنیت بیشتری دارند.
افزایش قابلیت اطمینان و پایداری	نبود نقطه شکست مرکزی باعث مقاومت بیشتر شبکه می‌شود.
همکاری دموکراتیک و مشارکتی	تصمیم‌گیری‌ها در دست همه مشارکت‌کنندگان قرار می‌گیرد.
شفافیت و امکان سفارشی‌سازی	تراکنش‌ها شفاف و غیرقابل تغییر هستند و تجربه کاربر شخصی‌سازی می‌شود.

معایب وب ٣

در جدول زیر معایب و چالش‌های وب ٣ بحث شده است:

عیب	توضیح کوتاه
محدودیت‌های فنی	سرعت پایین تراکنش‌ها و مقیاس‌پذیری محدود وجود دارد.
تجربه کاربری پیچیده	کار با کیف‌پول‌ها و dAppها برای کاربران تازه‌کار دشوار است.
هزینه‌های بالا	توسعه و استفاده از وب ۳ نیازمند تجهیزات و منابع گران است.
نبود قوانین شفاف	فقدان چارچوب قانونی مشخص می‌تواند مشکلات حقوقی ایجاد کند.
نیاز به زیرساخت پیشرفته	دسترسی به اینترنت پرسرعت و سخت‌افزار قوی برای همه فراهم نیست.

وب ۳ و بلاک‌چین

شاید از خود بپرسید که ارتباط بلاک‌چین و وب ٣ چیست؟ وب ۳ و بلاک‌چین پیوندی عمیق دارند؛ به‌گونه‌ای که بلاک‌چین به‌عنوان ستون اصلی و زیربنای وب ۳ شناخته می‌شود. 

بلاک‌چین امکان ذخیره‌سازی امن، شفاف و غیرقابل تغییر داده‌ها را فراهم می‌کند و بدون آن، وب ۳ تنها یک ایده نظری باقی می‌ماند. این فناوری همان بستری است که مالکیت واقعی داده‌ها، قراردادهای هوشمند و اقتصاد توکنی را در وب ۳ امکان‌پذیر می‌سازد.

ارتباط وب ۳ و بلاک‌چین شامل موارد زیر است:

• بلاک‌چین زیرساخت غیرمتمرکز برای ذخیره و تأیید داده‌ها را فراهم می‌کند.
• قراردادهای هوشمند روی بلاک‌چین اجرا می‌شوند و توافقات را خودکار می‌سازند.
• بلاک‌چین مالکیت و کنترل داده‌ها را به کاربران بازمی‌گرداند.
• شفافیت و امنیت وب ۳ از طریق ثبت غیرقابل تغییر داده‌ها در بلاک‌چین تضمین می‌شود.
• اقتصاد توکنی و سازمان‌های غیرمتمرکز در وب ۳ همگی بر پایه بلاک‌چین شکل گرفته‌اند.

اتریوم و وب ٣

اتریوم نقش اساسی و بنیادینی در شکل‌گیری و توسعه اکوسیستم وب ۳ دارد؛ این پلتفرم با ارائه بستر برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps)، قراردادهای هوشمند و امکانات توکنی، یکی از اصلی‌ترین ستون‌های عملیاتی و اقتصادی نسل جدید اینترنت به شمار می‌آید. بدون اتریوم، بسیاری از توانایی‌های تعاملی، مالی و مالکیتی وب ۳ عملاً قابل تحقق نیستند.

در حالت کلی:

• اتریوم امکان تعریف و اجرای توافقات خودکار را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کند.
• توسعه‌دهندگان می‌توانند روی شبکه اتریوم اپلیکیشن‌هایی غیر متمرکز بسازند که به‌طور مستقل و بدون مرکز کنترل اجرا می‌شوند.
• اتریوم با ارائه توکن‌هایی مثل ETH، شکل‌دهنده مدل‌های اقتصادی توکنی برای DeFi و NFT است.
• سیستم‌هایی مانند ENS (سرویس نام‌های اتریومی) امکان کنترل هویت دیجیتال بدون وابستگی به سرورهای متمرکز را فراهم می‌کنند.

قرارداد هوشمند، دیفای و NFT

قراردادهای هوشمند ستون اصلی بسیاری از کاربردهای وب ۳ هستند؛ اما منظور از قرارداد هوشمند چیست؟ در واقع و به زبان خیلی ساده این قراردادها روی بلاک‌چین اجرا می‌شوند و بدون نیاز به واسطه، توافقات را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند. 

بر همین اساس، اکوسیستم‌های مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) شکل گرفته‌اند که امکان وام‌دهی، مبادله و سرمایه‌گذاری را به‌طور مستقیم میان کاربران فراهم می‌کنند. برای درک بهتر مفهوم DeFi، مقاله «دیفای چیست» را مطالعه کنید.

در کنار آن، NFTها به‌عنوان توکن‌های غیرقابل تعویض، مالکیت دیجیتال آثار هنری، آیتم‌های بازی و سایر دارایی‌های منحصر‌به‌فرد را ممکن ساخته‌اند.

DAO سازمان خودمختار غیرمتمرکز

DAOها سازمان‌هایی هستند که بر بستر بلاک‌چین و با استفاده از قراردادهای هوشمند اداره می‌شوند. این سازمان‌ها فاقد مدیریت مرکزی هستند و تصمیم‌گیری‌ها در آنها به‌صورت جمعی و بر اساس رأی دارندگان توکن انجام می‌گیرد. به این ترتیب، DAOها یکی از جلوه‌های بارز دموکراسی دیجیتال در وب ۳ محسوب می‌شوند و امکان ایجاد جوامع شفاف و خودگردان را فراهم می‌سازند.

برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های وب ۳

وب ٣ اپلیکیشن‌ها و کاربردهای بسیار متنوعی را در خود جای داده است که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را مورد بحث قرار خواهیم داد.

سیری

سیری (Siri) از اپل به‌عنوان یک نمونه اولیه از وب معنایی شناخته می‌شود؛ دستیار صوتی که با شناخت زمینه و زبان طبیعی، پاسخ‌های مرتبط‌تری ارائه می‌دهد و تعامل طبیعی‌تری با کاربران برقرار می‌کند و دارای ویژگی‌های زیر است:

• درک فرمان‌های صوتی کاربران به‌صورت زمینه‌محور
• ارائه پاسخ‌های دقیق و کاربردی بدون نیاز به جستجوی دستی

Wolfram Alpha

Wolfram Alpha یک موتور محاسباتی است که قادر است داده‌ها را به‌صورت سؤال و پاسخ پردازش کند. این پلتفرم به‌نوعی هوشمندسازی داده‌ها را در دسترس قرار می‌دهد که جزو عناصر کلیدی چشم‌انداز وب ۳ به شمار می‌رود. از ویژگی‌های این ابزار موارد زیر می‌توان نام برد:

• محاسبات پیشرفته در قالب پاسخ به سؤال‌های کاربران
• درک معنایی ورودی‌ها برای ارائه نتایجی دقیق و کاربردی

مرورگر بریو (Brave)

مرورگر Brave با رویکردی مبتنی بر حفظ حریم خصوصی، تبلیغات مزاحم را مسدود می‌کند و در کنار آن با ارائه کیف‌پول داخلی و مدل درآمدی رمزارزی، تجربه وب‌گردی وب ۳ را ملموس‌تر می‌سازد. از ویژگی‌های بریو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مسدود کردن تبلیغات و ردگیری‌ها برای افزایش سرعت و امنیت
• ارائه کیف‌پول داخلی و پاداش رمزارزی (BAT) برای مشاهده تبلیغات

مرورگر اوپرا (Opera)

مرورگر Opera با اضافه کردن قابلیت‌های وب ۳ مانند کیف‌پول داخلی، پشتیبانی از dAppها و پلتفرم‌های بلاک‌چین متنوع، محیطی را فراهم کرده که کاربران بدون نیاز به افزونه، به وب ۳ دسترسی دارند. این مرورگر دارای ویژگی‌ها و امکانات زیر است:

• ادغام کیف‌پول غیرقابل‌نگهداری در مرورگر
• دسترسی آسان به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) و بلاک‌چین‌های متنوع

مرورگر اوسیریس (Osiris)

مرورگر Osiris وعده تجربه‌ای امن، سریع و مناسب برای وب ۳ را می‌دهد و با کیف‌پول داخلی، ویژگی‌های مقیاس‌پذیر و سازگاری با چند بلاک‌چین، تجربه‌ای تخصصی‌تر در اختیار کاربران قرار می‌دهد. از ویژگی‌های بارز این مرورگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از کیف‌پول از پیش نصب‌شده برای سهولت استفاده
• سازگاری با شبکه‌های متعدد بلاک‌چین و ارائه تجربه وب سریع و امن

پروژه‌ها و پلتفرم‌های وب ۳

وب ٣ همچنین دارای پروژه‌ها و پلتفرم‌های متنوعی است که در ادامه سه پلتفرم مهم وب ۳ و یک نمونه از پروژه‌های مکمل را معرفی می‌کنیم که هر کدام نقش مهمی در تکامل اینترنت غیرمتمرکز دارند.

اتریوم

اتریوم یکی از مهم‌ترین بسترهای وب ۳ است که امکان اجرای قراردادهای هوشمند و ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را فراهم می‌کند. این شبکه پایه‌گذار بسیاری از نوآوری‌ها در دنیای بلاک‌چین بوده و اقتصاد دیجیتال جدیدی شامل دیفای، NFT و سازمان‌های غیرمتمرکز را شکل داده است.

سولانا

سولانا به‌عنوان یکی از سریع‌ترین و ارزان‌ترین بلاک‌چین‌ها شناخته می‌شود. این شبکه با توان پردازش هزاران تراکنش در ثانیه و کارمزدهای بسیار پایین، مقیاس‌پذیری وب ۳ را متحول کرده و آن را برای کاربردهای واقعی آماده ساخته است.

پولکادات

پولکادات با ساختار چندزنجیره‌ای خود، امکان تعامل میان بلاک‌چین‌های مختلف را فراهم می‌کند. این شبکه با استفاده از پاراچین‌ها و پل‌ها، داده و توکن‌ها را به شکل امن و یکپارچه بین بلاک‌چین‌های مختلف منتقل کرده و در عین حال از حاکمیت غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کند.

سایر پروژه‌های قابل توجه وب ٣

در کنار این سه ستون اصلی، پروژه‌های وب ٣ مکمل دیگری نیز وجود دارند. برای مثال، Astar Network به‌عنوان یکی از پاراچین‌های پولکادات، امکان اجرای قراردادهای هوشمند چندزنجیره‌ای را فراهم می‌کند. این پلتفرم از هر دو استاندارد EVM و WASM پشتیبانی می‌کند و نقش مهمی در توسعه اکوسیستم چندزنجیره‌ای پولکادات دارد.

بازی‌های وب ۳

بازی‌های وب ۳ نسل جدیدی از سرگرمی دیجیتال هستند که در آن‌ها بازیکنان علاوه بر تجربه گیم‌پلی، مالک واقعی دارایی‌های درون بازی می‌شوند و می‌توانند از طریق اقتصاد توکنی درآمد کسب کنند. در ادامه سه نمونه مهم از این بازی‌ها را بررسی می‌کنیم.

سندباکس (The Sandbox)

سندباکس یک دنیای مجازی مبتنی بر بلاک‌چین است که کاربران می‌توانند زمین‌های دیجیتال بخرند، محیط‌ها و بازی‌های خود را بسازند و آن‌ها را در بازار بفروشند. این بازی ترکیبی از متاورس، خلاقیت کاربر و اقتصاد توکنی است و فرصتی فراهم می‌کند تا سازندگان بدون واسطه کسب درآمد کنند. در این بازی:

• کاربران خالق اصلی محتوای بازی هستند
• امکان خرید، فروش و کسب درآمد از دارایی‌های دیجیتال وجود دارد

ایلوویوم (Illuvium)

ایلوویوم یک بازی نقش‌آفرینی جهان آزاد بر بستر اتریوم است که در آن بازیکنان موجوداتی به نام Illuvials را شکار و تربیت می‌کنند. این موجودات به شکل NFT ثبت می‌شوند و بازیکنان می‌توانند آن‌ها را در نبردهای استراتژیک به کار گیرند یا معامله کنند. ایلوویوم به‌عنوان یکی از نخستین بازی‌های AAA بلاک‌چینی شناخته می‌شود.

از ویژگی‌های ایلوویوم موارد زیر مهم هستند:

• ترکیبی از اکتشاف آزاد، نبرد استراتژیک و جمع‌آوری NFT
• امکان کسب توکن‌ها و آیتم‌های با ارزش واقعی در بازی

دیسنترالند (Decentraland)

دیسنترالند یک متاورس سه‌بعدی است که کاربران در آن می‌توانند زمین‌های دیجیتال خریداری کنند، محیط‌های اختصاصی طراحی کنند و از فعالیت‌های خود کسب درآمد داشته باشند. این فضا بستری برای برگزاری رویدادها، نمایشگاه‌ها و تعاملات اجتماعی مجازی است و مالکیت زمین‌ها به‌صورت NFT ثبت می‌شود.

از ویژگی‌های دیسنترالند موارد زیر اهمیت زیادی دارند:

• خرید زمین دیجیتال به‌صورت NFT و طراحی محیط‌های اختصاصی
• ایجاد فروشگاه‌ها، رویدادها و تجربه‌های خلاقانه برای کسب درآمد

کاربردها و روش‌های کسب‌درآمد از وب ۳

کاربرد وب ٣ چیست و آیا امکان کسب درآمد از فناوری‌های مرتبط با آن وجود دارد؟ وب ۳ هم به‌عنوان یک تحول فناوری و هم به‌عنوان یک فرصت اقتصادی مطرح است. این فضا بستری فراهم می‌کند که علاوه بر تغییر در معماری و خدمات اینترنت، روش‌های نوینی برای ذخیره‌سازی داده، اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز و ایجاد جریان‌های درآمدی برای کاربران شکل بگیرد.

معماری و خدمات اینترنت

وب ۳ با معماری غیرمتمرکز خود بر پایه بلاک‌چین و سایر فناوری‌های توزیع‌شده، بستری امن و شفاف برای خدمات اینترنتی ایجاد می‌کند. این معماری امکان فعالیت بدون واسطه و کاهش وابستگی به مراکز متمرکز را فراهم می‌سازد.

ذخیره‌سازی داده و توزیع اطلاعات

ذخیره‌سازی در وب ۳ به‌جای تکیه بر سرورهای متمرکز، بر اساس شبکه‌های همتا به همتا انجام می‌شود. این شیوه باعث افزایش امنیت، مقاومت در برابر خطا و دسترسی غیرمتمرکز به داده‌ها می‌شود و به‌ویژه برای فایل‌های چندرسانه‌ای و اطلاعات حساس کاربرد دارد.

برنامه‌های کاربردی و خدمات زیرساختی

برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) به‌عنوان ستون خدمات وب ۳ شناخته می‌شوند. این اپلیکیشن‌ها امکان اجرای قراردادهای هوشمند، تراکنش‌های مالی و تعاملات اجتماعی را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کنند و زمینه‌ساز خدماتی مانند دیفای، بازی‌های بلاک‌چینی و هویت دیجیتال هستند.

جدول مقایسه‌ برای کاربردهای وب ۳:

حوزه	کاربرد اصلی
معماری و خدمات اینترنت	ایجاد بستر غیرمتمرکز، امن و شفاف
ذخیره‌سازی و توزیع داده	نگهداری مقاوم در برابر خطا و بازیابی غیرمتمرکز اطلاعات
برنامه‌های کاربردی (dApps)	اجرای قراردادهای هوشمند و ارائه خدمات اقتصادی و تعاملی

روش‌های کسب درآمد از وب ۳

وب ۳ فرصت‌های متنوعی برای درآمدزایی ایجاد کرده که بسیاری از آن‌ها مستقیماً بر پایه مشارکت کاربران و مالکیت دیجیتال استوارند. از مهم‌ترین‌ این روش‌ها می‌توان به مواد زیر اشاره کرد:

• استیکینگ و ییلد فارمینگ: قفل‌کردن رمزارز در شبکه‌های اثبات سهام یا تأمین نقدینگی برای دریافت سود و توکن جدید
• خلق و فروش NFT: تولید آثار دیجیتال و ثبت آن‌ها به‌عنوان NFT برای فروش یا دریافت حق‌الامتیاز در معاملات بعدی
• معامله رمزارزها: خرید و فروش یا نگه‌داری دارایی‌های دیجیتال به‌منظور کسب سود از نوسانات بازار
• خرید ملک دیجیتال در متاورس: سرمایه‌گذاری در زمین‌های مجازی و کسب درآمد از طریق اجاره یا فروش آن‌ها
• توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps): ساخت برنامه‌های کاربردی و کسب درآمد از طریق کارمزد تراکنش یا مدل‌های توکنی

آینده و اهمیت وب ۳

وب ۳ با هدف بازگرداندن کنترل به کاربران، تضمین حریم خصوصی و ایجاد اینترنتی غیرمتمرکز مطرح شده است. این فناوری ظرفیت آن را دارد که شیوه تعامل ما با داده‌ها، خدمات و اقتصاد دیجیتال را به‌طور کامل متحول کند.

چرا وب ۳ مهم است؟

اهمیت وب ۳ در توانایی آن برای تمرکززدایی و بازگرداندن قدرت به کاربران است. این نسل از اینترنت تلاش می‌کند انحصار شرکت‌های بزرگ فناوری را کاهش دهد و محیطی شفاف‌تر و عادلانه‌تر برای همه فراهم آورد. وب ۳ نه‌تنها کنترل داده‌ها را به صاحبان اصلی بازمی‌گرداند، بلکه پایه‌ای برای شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال جدید است.

نقدهایی که از وب ۳ می‌شود

با وجود جذابیت‌های فراوان، منتقدان وب ۳ معتقدند بسیاری از پروژه‌ها هنوز به زیرساخت‌های متمرکز وابسته‌اند و تمرکززدایی واقعی اتفاق نیفتاده است. برخی این فناوری را بیشتر یک موج تبلیغاتی می‌دانند تا انقلابی واقعی. همچنین مشکلاتی مانند مصرف بالای انرژی، نبود قوانین شفاف و خطرات امنیتی از جمله نقدهای جدی به این حوزه هستند.

آینده وب ۳: فرصت‌ها و چالش‌ها

ب ۳ در حال حاضر وارد فاز آهسته‌ اما واقعی تحول شده است. کاربردهای بالفعل در حوزه دیفای، هوش مصنوعی و زنجیره تأمین در این زمینه بسیار مهم هستند اما باید در نظر داشته که آینده این حوزه به میزان رسیدن به تجربه‌ کاربری ساده‌تر، امنیت قوی‌تر و چارچوب قانونی شفاف وابسته است.

فرصت‌ها وب ٣ شامل موارد زیر است:

• رشد اقتصاد دیجیتال از طریق دیفای، NFT و متاورس
• بازگشت مالکیت داده‌ها و هویت دیجیتال به دست کاربران
• افزایش شفافیت و اعتماد در تراکنش‌ها و تعاملات آنلاین
• امکان نوآوری گسترده در حوزه‌های مختلف مثل زنجیره تأمین و هوش مصنوعی

چالش‌های وب ٣ هم به صورت موارد زیر هستند:

• پیچیدگی تجربه کاربری و نیاز به دانش فنی بالا
• مقیاس‌پذیری محدود و مشکلات فنی در پردازش تراکنش‌ها
• نبود قوانین و چارچوب‌های مشخص برای نظارت و حفاظت از کاربران
• خطر سوءاستفاده و پروژه‌های کلاهبرداری به دلیل نبود نظارت کافی

سخن پایانی

در مطلب فوق با اینکه وب ٣ چیست به صورت کامل آشنا شدیم و فهمیدیم که وب ۳ نقطه عطفی در تکامل اینترنت است؛ مسیری که از وب ایستا و متمرکز گذشته و اکنون به‌سمت دنیایی غیرمتمرکز، شفاف و کاربرمحور حرکت می‌کند. این فناوری نوظهور اگرچه هنوز با چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری، قوانین و تجربه کاربری پیچیده روبه‌روست، اما فرصت‌هایی بی‌نظیر برای باز تعریف اقتصاد دیجیتال، مالکیت داده‌ها و شکل‌گیری جوامع آزادتر ایجاد کرده است. آینده وب ۳ به توانایی ما در حل این مشکلات و استفاده از ظرفیت‌های آن بستگی دارد. چالشی که می‌تواند آینده اینترنت را به‌کلی متحول کند.

پرسش‌های متداول

وب ۳ چیست؟

وب ۳ نسل جدید اینترنت است که بر پایه بلاک‌چین و تمرکززدایی بنا شده و کنترل داده‌ها را به کاربران بازمی‌گرداند.

تفاوت وب ۲ و وب ۳ در چیست؟

وب ۲ متمرکز است و داده‌ها در اختیار شرکت‌های بزرگ قرار دارد، اما وب ۳ غیرمتمرکز است و مالکیت داده‌ها به خود کاربران تعلق دارد.

آیا وب ۳ فقط به بلاک‌چین محدود می‌شود؟

خیر. بلاک‌چین ستون فقرات وب ۳ است، اما این فناوری شامل حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، وب معنایی و متاورس نیز می‌شود.

آیا می‌توان از وب ۳ درآمد کسب کرد؟

بله. روش‌هایی مانند استیکینگ، دیفای، خرید و فروش NFT، توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و حتی سرمایه‌گذاری در زمین‌های دیجیتال، فرصت‌های درآمدی وب ۳ هستند.

آینده وب ۳ چگونه خواهد بود؟

آینده وب ۳ بستگی به رفع چالش‌هایی مانند قوانین، مقیاس‌پذیری و امنیت دارد، اما در صورت موفقیت می‌تواند مدل جدیدی از اینترنت شفاف و عادلانه ایجاد کند.