لیکویید شدن ارز دیجیتال (Liquidation) یکی از ناخوشایندترین اتفاقاتی است که می‌تواند برای هر معامله‌گر در بازارهای پرنوسان مثل کریپتو رخ دهد. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که ارزش دارایی معامله‌گر آن‌قدر کاهش یابد که صرافی به‌طور خودکار موقعیت او را ببندد تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند. لیکویید شدن نه‌تنها به از‌دست‌رفتن سرمایه منجر می‌شود، بلکه اعتماد و تمرکز معامله‌گر را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. درک درست این مفهوم می‌تواند از بسیاری از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند.
در این مطلب از مجله پیدار، قرار است تمام ابعاد لیکویید شدن در کریپتو اعم از علت‌ها و انواع آن گرفته تا راه‌های پیشگیری را به‌صورت کامل بررسی کنیم.
لیکویید شدن چیست؟
لیکوئید شدن چیست و چرا هر فردی که در بازار کریپتو فعالیت می‌کند باید با آن آشنا باشد؟ لیکویید شدن در بازار ارزهای دیجیتال (Liquidation) به موقعیتی گفته می‌شود که معامله‌گر به‌دلیل استفاده از اهرم (leverage) نتواند وثیقه لازم را برای نگه‌داشتن موقعیت باز (برای نمونه معاملات فیوچرز یا مارجین) تأمین کند، در نتیجه صرافی یا پلتفرم موردنظر به‌صورت خودکار موقعیت او را می‌بندد تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند.
در واقع وقتی که قیمت نوعی دارایی یا ارز دیجیتال که معامله‌گر روی آن شرط بسته پایین می‌آید، موجودی وثیقه کاهش می‌یابد، اگر به سطح حداقلی (margin maintenance) نرسد، لیکویید رخ میدهد.
برای درک بهتر این موضوع فرض کنید معامله‌گری موقعیتی لانگ در بیت‌کوین به قیمت ۳۰,۰۰۰ دلار با اهرم ۱۰ برابر باز کرده است. وثیقه‌ای که داده برای حفظ این موقعیت کافی است تا قیمت به حدود ۲۷,۰۰۰ دلار برسد (این قیمت لیکویید است). اگر بازار به این سطح برسد و معامله‌گر نتواند وثیقه بیشتری وارد کند، صرافی موقعیت را خودش می‌بندد و معامله‌گر ضرر می‌کند.
معاملات مارجین چیست؟
معاملات مارجین (Margin Trading) به معاملاتی اطلاق می‌شود که در آن معامله‌گر با استفاده از سرمایه قرضی از صرافی یا پلتفرم معاملاتی، موقعیتی بزرگ‌تر از موجودی واقعی خود ایجاد می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، کاربر می‌تواند با مبلغی مشخص، سرمایه‌ای چند برابر در اختیار داشته باشد و از تغییرات قیمتی سود یا زیان بیشتری کسب کند. برای مثال، اگر معامله‌گری تنها ۱۰۰ دلار سرمایه داشته باشد، اما از اهرم ۵ استفاده کند، می‌تواند با ۵۰۰ دلار وارد معامله شود. این افزایش قدرت خرید به همان میزان پتانسیل سود و البته ریسک ضرر را نیز افزایش میدهد.
برای درک بهتر، توجه به مفاهیم زیر ضروری است:
- اهرم (Leverage): نسبت سرمایه قرضی به سرمایه اصلی معامله‌گر است. هرچه میزان اهرم بیشتر باشد، ریسک و سود احتمالی نیز افزایش می‌یابد.
- وثیقه یا مارجین اولیه (Initial Margin): مبلغ اولیه‌ای است که معامله‌گر باید به‌عنوان ضمانت‌نامه برای شروع معامله پرداخت کند.
- مارجین نگهداری (Maintenance Margin): حداقل میزان سرمایه‌ای است که باید در حساب باقی بماند تا معامله باز بماند. در صورتی که ارزش دارایی از این حد پایین‌تر برود، خطر لیکویید شدن معامله وجود دارد.
- لانگ و شورت (Long vs Short): در معاملات مارجین، امکان معامله در جهت صعودی (لانگ) یا نزولی (شورت) قیمت وجود دارد؛ که این ویژگی باعث انعطاف‌پذیری بالا در بازارهای دوطرفه می‌شود.
ارتباط معاملات مارجین با لیکویید شدن
معاملات مارجین و مفهوم لیکویید شدن ارز دیجیتال، دو مؤلفه اساسی در بازارهای مالی و به‌ویژه در معاملات مشتقه هستند که ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند. در معاملات مارجین، معامله‌گر با استفاده از اهرم (Leverage) می‌تواند موقعیتی بزرگ‌تر از سرمایه اولیه خود باز کند. در صورتی که بازار برخلاف موقعیت اتخاذ شده حرکت کند، ارزش دارایی وثیقه‌گذاری‌شده کاهش می‌یابد. اگر این کاهش تا حدی پیش رود که سرمایه اولیه دیگر توانایی پوشش زیان را نداشته باشد، صرافی به‌صورت خودکار موقعیت را می‌بندد تا از زیان بیشتر جلوگیری شود؛ این فرایند را «لیکویید شدن» می‌نامند.
نکات مهم لیکویید شدن در ارتباط با معاملات مارجین به صورت موارد زیر هستند:
- افزایش میزان اهرم، موجب کاهش حاشیه امن معامله و افزایش احتمال لیکویید شدن می‌گردد.
- لیکویید شدن زمانی رخ میدهد که مارجین نگهداری (Maintenance Margin) به زیر سطح تعیین‌شده برسد.
- در بسیاری از صرافی‌ها، پیش از لیکویید شدن اخطاری تحت عنوان Margin Call صادر می‌شود تا کاربر فرصت جبران کسری مارجین را داشته باشد.
چگونه لیکویید شدن ارز دیجیتال رخ میدهد؟
فرآیند لیکویید شدن ارز دیجیتال از لحظه‌ای آغاز می‌شود که معامله‌گر وارد یک موقعیت اهرمی می‌شود و به مرور، با تغییرات نامطلوب در بازار، به نقطه‌ای می‌رسد که وثیقه دیگر توان جبران ضرر را ندارد. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند را مرور می‌کنیم.
۱. تعیین شرایط اولیه معامله و وثیقه
در معاملات مارجین، معامله‌گر برای باز کردن یک موقعیت باید مقداری وثیقه اولیه نزد صرافی قرار دهد. علاوه بر آن، صرافی سطحی تحت عنوان «مارجین نگهداری» تعیین می‌کند که حداقل موجودی مورد نیاز برای بازماندن آن موقعیت است.
۲. تنظیم قیمت لیکویید شدن (Liquidation Price)
در زمان ورود به معامله، صرافی با توجه به مقدار وثیقه و سطح اهرم، یک قیمت مشخص به عنوان «قیمت لیکویید شدن» تعیین می‌کند. این قیمت زمانی فعال می‌شود که ارزش دارایی معامله‌گر به‌قدری کاهش یابد که نتواند ضرر احتمالی را پوشش دهد.
در این شرایط، هر چه سطح اهرم استفاده‌شده بالاتر باشد، فاصله‌ی میان قیمت ورودی معامله و قیمت لیکویید شدن کمتر می‌شود و احتمال لیکویید شدن افزایش می‌یابد.
۳. کاهش ارزش وثیقه بر اثر حرکت نامطلوب بازار
اگر بازار در جهتی خلاف پوزیشن معامله‌گر حرکت کند، ارزش وثیقه به دلیل افزایش زیان کاهش می‌یابد. این کاهش می‌تواند باعث شود که موجودی حساب از حداقل مارجین نگهداری کمتر شده و در نتیجه خطر لیکویید شدن به‌صورت جدی فعال شود.
۴. صدور اخطار یا تماس مارجین (Margin Call)
پلتفرم‌های معاملاتی معمولاً پیش از لیکویید شدن کامل، هشدارهایی به‌صورت تماس مارجین ارسال می‌کنند. در این مرحله از معامله‌گر خواسته می‌شود که با افزایش موجودی یا کاهش اندازه موقعیت، از بسته شدن خودکار جلوگیری کند.
۵. اجرای لیکویید شدن خودکار توسط صرافی
در صورتی که معامله‌گر به هشدارها واکنشی نشان ندهد، صرافی به‌صورت خودکار اقدام به بستن موقعیت می‌کند. این فرایند ممکن است شامل فروش وثیقه برای جبران زیان باشد و معمولاً با کارمزدی تحت عنوان «هزینه لیکویید شدن» همراه است.
مثالی از لیکویید شدن بیت کوین
در تاریخ ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۵، قیمت بیت‌کوین به بالاتر از 118,000 دلار رسید. در همان بازه زمانی حجم زیادی از موقعیت‌های شورت‌کنندگان (کسانی که پیش‌بینی کرده بودند قیمت پایین‌تر خواهد آمد) لیکویید شد؛ بیش از ۱.۱۳ میلیارد دلار موقعیت معاملاتی طی ۲۴ ساعت بسته شد که حدود ۱.۰۱ میلیارد دلار آن مختص معاملات شورت بیت‌کوین بود.
این رویداد نمونه‌ای از تأثیر شدید حرکت ناگهانی بازار بر معاملات اهرمی است. به همین خاطر باید همیشه توجه ویژه‌ای به ریسک معاملات اهرمی داشته باشیم.
روش‌های جلوگیری از لیکویید شدن ارز دیجیتال
با رعایت برخی اصول مدیریت ریسک در ترید و داشتن یک برنامه معاملاتی مشخص، می‌توان احتمال لیکویید شدن را تا حد زیادی کاش داد. در ادامه، مهم‌ترین راهکارهای جلوگیری از این اتفاق را بررسی می‌کنیم.
۱. کل سرمایه خود را وارد بازار نکنید
استفاده از تمام دارایی در یک معامله ریسک بسیار بالایی دارد. در صورتی که معامله به‌سمت ضرر حرکت کند، کل سرمایه شما در معرض خطر قرار می‌گیرد. همواره بخشی از سرمایه را به‌عنوان ذخیره نگه دارید تا در صورت لزوم، امکان جبران یا ورود مجدد داشته باشید.
۲. استراتژی معاملاتی داشته باشید
ورود به بازار بدون برنامه‌ریزی دقیق، مانند رانندگی در مسیر ناشناس بدون نقشه است. داشتن استراتژی مشخص شامل نقاط ورود، خروج، حد ضرر، میزان سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک می‌تواند از تصمیم‌گیری‌های هیجانی و اشتباه جلوگیری کند.
۳. استفاده از اهرم پایین (Lower Leverage)
هرچند استفاده از اهرم بالا می‌تواند سود بالقوه را افزایش دهد، اما ریسک لیکویید شدن ارز دیجیتال را نیز به‌طور چشمگیری بالا می‌برد. استفاده از اهرم‌های پایین‌تر کنترل بیشتری بر معامله ایجاد کرده و زمان بیشتری برای مدیریت شرایط بازار در اختیار شما قرار میدهد.
۴. روی رمزارزهای ناشناس سرمایه‌گذاری نکنید
رمزارزهایی که شناخت کافی از آن‌ها وجود ندارد یا حجم معاملات کمی دارند، معمولاً نوسانات شدید و پیش‌بینی‌ناپذیری دارند. سرمایه‌گذاری بر روی رمز ارزهای معتبر با نقدشوندگی بالا، ثبات بیشتری برای معاملات فراهم می‌کند و خطر لیکویید شدن را کاهش میدهد.
۵. استفاده از حد ضرر و حد سود
تعیین حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit) از اصلی‌ترین ابزارهای مدیریت ریسک است. این ابزارها به‌صورت خودکار معامله را در نقطه مشخصی می‌بندند و از زیان یا طمع بیش از حد جلوگیری می‌کنند. با این روش، از گرفتار شدن در موقعیت‌های زیان‌ده جلوگیری می‌شود.
برای درک بهتر این راهکارها به جدول زیر توجه کنید:
| راهکار | توضیح مختصر |
| عدم ورود با کل سرمایه | جلوگیری از نابودی کامل دارایی در صورت زیان |
| تدوین استراتژی معاملاتی مشخص | برنامه‌ریزی برای سناریوهای مختلف بازار و پرهیز از تصمیم‌گیری هیجانی |
| استفاده از اهرم پایین | کاهش حساسیت معامله به نوسانات بازار |
| پرهیز از رمزارزهای ناشناخته | دوری از دارایی‌های پرنوسان و کم‌اعتبار |
| تعیین حد ضرر و حد سود | مدیریت خودکار معاملات برای کنترل ضررها و محافظت از سودهای به‌دست‌آمده |
تفاوت لیکویید شدن و لیکوییدیتی
لیکوییدیتی به توانایی یک دارایی برای معامله سریع و تبدیل شدن به پول نقد بدون اثر منفی زیاد بر قیمت آن اشاره دارد. وقتی دارایی یا بازاری لیکویید باشد، حجم معاملات بالا است و اختلاف قیمت خرید و فروش (bid-ask spread) کم است، بنابراین خریداران و فروشندگان راحت‌تر وارد و خارج معامله می‌شوند.
در مقابل، لیکویید شدن ارز دیجیتال زمانی رخ میدهد که معامله‌گری از اهرم استفاده کرده است و ارزش وثیقه کاهش یافته به حدی که صرافی یا بروکر مجبور می‌شود موقعیت او را به‌صورت خودکار ببندد تا زیان بیشتر را جلوگیری کند؛ این فرایند به معنای از بین رفتن سرمایه‌ای است که معامله‌گر برای حفظ موقعیت گذاشته است.
تفاوت‌ها در یک نگاه به صورت زیر هستند:
- لیکوییدیتی = توانایی تبدیل سریع دارایی به پول نقد با کمترین تأثیر بر قیمت
- لیکویید شدن = بسته شدن اجباری یک معامله مارجینی به‌دلیل کم شدن وثیقه
قیمت لیکویید یا لیکویید قیمتی چیست؟
قیمت لیکویید (یا لیکویید قیمتی) به آن سطح قیمتی گفته می‌شود که اگر بازار به آن برسد، صرافی به‌صورت خودکار معامله‌ی مارجین‌شده یک کاربر را برای توقف ضرر می‌بندد. این قیمت بر اساس مقدار سرمایه اولیه، میزان اهرم استفاده‌شده و نوسان بازار تعیین می‌شود. به‌بیان ساده، اگر قیمت بازار به قیمت لیکویید برسد، دارایی شما نقد می‌شود و سرمایه‌تان از دست می‌رود. این عدد به‌صورت خودکار توسط پلتفرم محاسبه و در زمان ورود به معامله نمایش داده می‌شود.
خطرات و پیامدهای لیکویید شدن ارز دیجیتال
لیکویید شدن در بازارهای اهرمی می‌تواند منجر به از دست رفتن کامل سرمایه معامله‌گر شود. این پدیده نه‌تنها تأثیر مالی، بلکه پیامدهای روانی و رفتاری جدی نیز به‌دنبال دارد.
برخی از خطرات و پیامدهای لیکویید شدن در ارز دیجیتال به صورت موارد زیر است:
- از دست رفتن کل یا بخش بزرگی از سرمایه اولیه
- افزایش استرس و فشار روانی
- ایجاد بی‌اعتمادی به بازار و صرافی‌ها
- ناتوانی در انجام معاملات آینده به‌دلیل کمبود سرمایه
- اتخاذ تصمیمات عجولانه و احساسی در معاملات بعدی
- تأثیر منفی بر اهداف مالی بلندمدت
لیکویید شدن در فیوچرز و اسپات: تفاوت‌ها و شباهت‌ها
درک تفاوت‌ها و شباهت‌های میان معاملات فیوچرز و اسپات می‌تواند نقش مهمی در مدیریت ریسک و جلوگیری از لیکویید شدن داشته باشد. این دو روش معاملاتی ساختارهای متفاوتی دارند و به‌همین دلیل، نحوه تأثیرپذیری آن‌ها از نوسانات بازار نیز متفاوت است.
تفاوت‌ها در عوامل مؤثر بر لیکویید شدن
معاملات فیوچرز معمولاً با استفاده از اهرم‌های بالا انجام می‌شوند؛ به همین دلیل، قیمت لیکویید شدن فاصله بسیار کمی با قیمت ورود دارد و در صورت نوسانات شدید بازار، سرمایه‌گذار ممکن است به‌سرعت لیکویید شود.
در مقابل، در معاملات اسپات، به‌ویژه زمانی که بدون اهرم انجام می‌شود، اصولاً مفهوم لیکویید شدن به‌شکل رایج آن وجود ندارد؛ زیرا دارایی به‌صورت مستقیم خریداری شده و تا زمان فروش، در اختیار سرمایه‌گذار باقی می‌ماند.
همچنین هزینه‌هایی مانند نرخ تامین مالی (Funding Rate) در معاملات فیوچرز وجود دارد که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر لیکویید شدن داشته باشد، در حالی که در معاملات اسپات چنین هزینه‌هایی مطرح نیست.
شباهت‌ها در راه‌های پیشگیری
با وجود تفاوت در ساختار، برخی راهکارهای پیشگیری از لیکویید شدن ارز دیجیتال در هر دو نوع معامله مشترک‌اند. رعایت این اصول می‌تواند احتمال زیان‌های غیرقابل جبران را کاهش دهد.
- استفاده از حد ضرر (Stop-Loss) در هر دو نوع معامله می‌تواند مانع از زیان‌های گسترده و لیکویید شدن شود.
- سرمایه‌گذاری با بخشی از سرمایه و پرهیز از ورود با تمام دارایی، یکی از روش‌های عمومی کنترل ریسک است.
- درک دقیق شرایط قرارداد و توجه به میزان مارجین نگهداری یا وثیقه، برای پیشگیری از لیکویید شدن ضروری است.
نکات مهم در مدیریت ریسک
مدیریت صحیح ریسک در هر دو نوع معامله، خصوصاً در شرایط نوسانی بازار، اهمیت فراوانی دارد. نداشتن برنامه مشخص یا بی‌توجهی به شرایط تکنیکال بازار می‌تواند سرمایه را به‌سرعت در معرض خطر قرار دهد.
- انتخاب صحیح اهرم متناسب با سطح تحمل ریسک و تجربه شخصی در بازار
- آشنایی کامل با عملکرد پلتفرم معاملاتی و نحوه محاسبه قیمت لیکویید شدن
- نظارت مستمر بر موقعیت‌های باز و آمادگی برای واکنش سریع در شرایط بحرانی
- تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری برای کاهش ریسک متمرکز
لیکویید شدن در وام‌های کریپتویی
در بازار ارزهای دیجیتال، بسیاری از کاربران برای تأمین نقدینگی موردنیاز، از پلتفرم‌های وام‌دهی استفاده می‌کنند. این فرایند به آن‌ها اجازه میدهد با وثیقه‌گذاری رمزارز، وام دریافت کنند. اما در صورت کاهش شدید قیمت دارایی وثیقه، خطر لیکویید شدن ارز دیجیتال وجود دارد که ممکن است موجب از دست رفتن بخشی یا تمام دارایی سپرده‌شده شود.
وام گرفتن با وثیقه رمزارزی چگونه کار می‌کند؟
کارکرد اصلی وام‌های کریپتویی مبتنی بر وثیقه‌گذاری دارایی‌های دیجیتال است. در اینجا نحوه عملکرد این سیستم را به‌صورت ساده مرور می‌کنیم:
- کاربر رمزارز خود را در پلتفرم وام‌دهی به‌عنوان وثیقه قفل می‌کند.
- بسته به ارزش وثیقه، مقدار مشخصی وام دریافت می‌شود (معمولاً کمتر از ارزش کل وثیقه برای مدیریت ریسک).
- پلتفرم‌های وام‌دهی ممکن است متمرکز یا غیرمتمرکز باشند، اما در هر دو حالت، معیارهایی چون نسبت وام به وثیقه اعمال می‌شود.
- وثیقه تا زمان بازپرداخت کامل وام، در اختیار پلتفرم باقی می‌ماند.
چگونه لیکویید شدن در وام‌ها رخ میدهد؟
زمانی که قیمت رمز ارز وثیقه‌شده کاهش می‌یابد و نسبت وام به وثیقه از حد مجاز بالاتر می‌رود، پلتفرم برای حفظ توازن مالی اقدام به لیکویید کردن دارایی می‌کند. این فرآیند معمولاً خودکار و از طریق قرارداد هوشمند انجام می‌شود.
- افت قیمت رمز ارز باعث کاهش ارزش وثیقه می‌شود.
- اگر ارزش وثیقه به زیر حداقل مورد نیاز برسد، سیستم هشدار میدهد یا مستقیماً دارایی را می‌فروشد.
- در صورت لیکویید شدن، کاربر بخشی یا تمام وثیقه خود را از دست میدهد.
- در بعضی موارد، هزینه یا جریمه‌ای نیز بابت این فرایند اعمال می‌شود.
راهکارهای پیشگیری از لیکویید شدن دارایی در پلتفرم‌های وام‌دهی
برای جلوگیری از لیکوئید شدن در سیستم‌های وام‌دهی، رعایت اصول مدیریت ریسک ضروری است. مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه عبارت‌اند از:
- استفاده از نسبت‌های وام به وثیقه (LTV) پایین و محافظه‌کارانه
- اضافه‌کردن وثیقه مازاد برای مقابله با نوسانات شدید قیمت
- رصد پیوسته بازار و ارزش وثیقه برای اقدام به‌موقع در صورت نزدیک شدن به مرز لیکویید
- انتخاب پلتفرم‌هایی با شرایط شفاف، نرخ‌های مشخص و مکانیزم‌های اخطار مؤثر
تأثیر اهرم بر لیکویید شدن: چگونه اهرم امن استفاده کنیم؟
افزایش اهرم یا استفاده از مکانیزم ترید اهرمی در معاملات می‌تواند سود بالقوه را بسیار بیشتر کند؛ اما همزمان ریسک لیکویید شدن را به‌صورت قابل‌توجهی افزایش میدهد. وقتی از اهرم بالا استفاده می‌شود، کوچک‌ترین نوسان قیمت می‌تواند باعث شود وثیقه معامله‌گر به زیر سطح مارجین نگهداری برسد و موقعیت به‌صورت خودکار بسته شود.
عواملی که نشان‌دهنده تأثیر اهرم بر لیکویید شدن هستند را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
- هرچه نسبت اهرم بزرگ‌تر باشد، فاصله بین قیمت ورود به معامله و قیمت لیکویید شدن کمتر است.
- نوسان بازار: در شرایط بازار با نوسان بالا، اهرم بالا موجب افزایش حساسیت موقعیت به تغییرات قیمت خواهد شد.
- وثیقه ناکافی: اگر وثیقه‌ای که در حساب قرار داده شده به اندازه کافی بزرگ نباشد، نگهداری موقعیت دشوار می‌شود.
- هزینه‌های جانبی مانند کارمزدها و نرخ تأمین مالی (Funding Rate) که در معاملات فیوچرز وجود دارند می‌توانند موجودی وثیقه را کاهش دهند و زودتر به لیکویید شدن منجر شوند.
راهکارهایی برای استفاده امن از اهرم
برای کاهش خطر لیکویید شدن ارز دیجیتال هنگام استفاده از اهرم نکات زیر اهمیت زیادی دارند:
- استفاده از اهرم پایین و محافظه‌کارانه، مخصوصاً برای معامله‌گران تازه‌کار برای ترید ایمن با اهرم
- بررسی دقیق قیمت لیکویید شدن قبل از ورود به معامله و محاسبه تعداد درصدی افت قیمت قابل تحمل
- قراردادن حد ضرر مناسب نزدیک به قیمت لیکویید شدن برای خروج خودکار در زمان ریسک و توقف ضرر در کریپتو
- نگه‌داشتن وثیقه اضافی به‌عنوان بافر برای مقابله با افت ناگهانی قیمت
تعیین درصد ریسک برای جلوگیری از لیکویید
یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت سرمایه و ریسک در معاملات هوشمندانه این است که مشخص کنیم چه بخشی از کل سرمایه‌تان را در هر معامله مایل به به خطر انداختن هستید. تعیین یک درصد ثابت (مثلاً ۱٪ تا ۵٪) به این معناست که حتی اگر معامله‌ای بد عمل کند، کل سرمایه شما نابود نمی‌شود و می‌توانید با آرامش بیشتری تصمیم بگیرید و واکنش نشان دهید. درصد ریسک باید بر اساس تجربه، اندازه حساب معاملاتی، نوسان دارایی مورد معامله، و سطح اهرم انتخابی تعیین شود.
برخی معیارهای رایج و توصیه‌شده که معامله‌گران حرفه‌ای استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:
- بسیاری از معامله‌گران توصیه می‌کنند که در هر معامله، بیشتر از ۱٪ تا ۳٪ از سرمایه کل خود را ریسک نکنند.
- برای معامله‌گران متوسط یا با تجربه‌ای که استراتژی مطمئن‌تری دارند، درصد ریسک ممکن است تا ۵٪ هم افزایش یابد؛ اما فقط وقتی شرایط بازار و نقدینگی دارایی مناسب باشد.
- استفاده از اهرم پایین‌تر کمک می‌کند تا فاصله‌ی قیمت فعلی تا قیمت لیکویید شدن بزرگ‌تر باشد، در نتیجه ریسک کاهش یابد.
جدول پیشنهادی درصد ریسک مناسب:
| سطح تجربه معامله‌گر | درصد ریسک پیشنهادی در هر معامله | توضیح مختصر |
| تازه‌کار / مبتدی | ۱٪ تا ۲٪ | حفظ سرمایه و جلوگیری از ضررهای زیاد با اهرم پایین |
| متوسط | ۲٪ تا ۵٪ | امکان کسب بازده بیشتر با کنترل ریسک بیشتر |
| حرفه‌ای / دارای استراتژی دقیق | ۵٪ یا بیشتر با شرایط خاص | در صورت استفاده از اهرم دقیق و نظارت دائم بر معاملات |
چه عواملی بر نقدشوندگی یک دارایی موثر است؟
نقدشوندگی، به قابلیت تبدیل یک دارایی به وجه نقد بدون کاهش چشمگیر در قیمت آن گفته می‌شود. این ویژگی، یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب دارایی برای سرمایه‌گذاری است. در ادامه به اصلی‌ترین عوامل مؤثر بر نقدشوندگی اشاره می‌کنیم:
۱. حجم معاملات روزانه
هرچه حجم معاملات یک دارایی در بازار بیشتر باشد، خرید و فروش آن آسان‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.
- دارایی‌هایی با حجم بالا معمولاً اختلاف قیمت خرید و فروش کمتری دارند.
- معامله‌گران می‌توانند در هر زمان وارد یا خارج شوند بدون اینکه قیمت به شدت نوسان کند.
۲. عمق بازار
عمق بازار به میزان سفارش‌های خرید و فروش در سطوح مختلف قیمتی اشاره دارد.
- بازارهای عمیق کمتر تحت تأثیر معاملات بزرگ قرار می‌گیرند.
- نقدشوندگی در این بازارها بیشتر است زیرا تقاضا و عرضه در چندین سطح قیمتی وجود دارد.
۳. تعداد مشارکت‌کنندگان بازار
تعداد زیاد خریداران و فروشندگان باعث افزایش امکان معامله در هر لحظه می‌شود. دارایی‌هایی که در صرافی‌های محبوب با کاربران زیاد معامله می‌شوند نقدشوندگی بالاتری دارند.
۴. شفافیت اطلاعاتی
دسترسی سریع و دقیق به اطلاعات دارایی، ریسک را کاهش داده و باعث اطمینان بیشتر معامله‌گران می‌شود. اطلاعات ناکافی یا مبهم می‌تواند باعث کاهش اعتماد بازار شود و نقدشوندگی را تحت تأثیر قرار دهد.
۵. قوانین و مقررات بازار
میزان دخالت نهادهای نظارتی و چهارچوب‌های قانونی می‌تواند بر میزان فعالیت در بازار و در نتیجه نقدشوندگی مؤثر باشد. بازارهای قانون‌گذاری‌شده معمولاً نقدشوندگی بهتری دارند.
جمع‌بندی و سخن پایانی
لیکویید شدن یکی از مهم‌ترین مفاهیم در بازارهای مالی، به‌ویژه معاملات مشتقه و کریپتو است که می‌تواند پیامدهای مالی قابل‌توجهی برای سرمایه‌گذاران به‌همراه داشته باشد. این پدیده اغلب زمانی رخ میدهد که ارزش دارایی وثیقه‌شده کاهش می‌یابد و به زیر سطح نگهداری موردنیاز می‌رسد. استفاده از اهرم بالا، عدم تعیین حد ضرر، نداشتن استراتژی معاملاتی مشخص و نادیده‌گرفتن شرایط بازار، از مهم‌ترین عوامل تشدید کننده خطر لیکویید شدن هستند.
در این مقاله از مجله پیدار، ابعاد مختلف این مفهوم را بررسی کردیم: از تعریف پایه‌ای لیکویید شدن ارز دیجیتال و ارتباط آن با معاملات مارجین، تا بررسی ابزارهای مختلف جلوگیری از آن، نحوه وقوع در وام‌های رمزارزی، و تفاوت میان معاملات فیوچرز و اسپات. همچنین تفاوت آن با نقدشوندگی (لیکوییدیتی) و اهمیت اهرم نیز مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت باید تأکید کرد که درک عمیق از این مفهوم و به‌کارگیری راهکارهای مدیریت ریسک، برای هر معامله‌گر جدی ضروری است.
سوالات متداول
۱. لیکویید شدن یعنی چه؟
به فروش اجباری دارایی‌های شما توسط صرافی یا پلتفرم وام‌دهی گفته می‌شود، زمانی‌که ارزش وثیقه شما کمتر از سطح تعیین‌شده برسد.
۲. آیا لیکویید شدن فقط در معاملات فیوچرز اتفاق می‌افتد؟
خیر. در پلتفرم‌های وام‌دهی کریپتویی نیز ممکن است در صورت کاهش ارزش وثیقه، لیکویید شدن رخ دهد.
۳. چه عواملی باعث لیکویید شدن می‌شوند؟
افت شدید قیمت دارایی، استفاده از اهرم بالا، نداشتن استراتژی مدیریت ریسک، نادیده‌گرفتن مارجین نگهداری.
۴. تفاوت لیکویید شدن با لیکوییدیتی چیست؟
لیکویید شدن به فروش اجباری دارایی اشاره دارد، در حالی‌که لیکوییدیتی به سهولت خرید و فروش یک دارایی در بازار گفته می‌شود.
۵. چگونه می‌توان از لیکویید شدن جلوگیری کرد؟
استفاده از حد ضرر، سرمایه‌گذاری بخشی از سرمایه، انتخاب اهرم پایین، تنظیم درصد ریسک، و درک دقیق از پلتفرم معاملاتی.
۶. آیا امکان لیکویید شدن در معاملات اسپات وجود دارد؟
در حالت عادی خیر؛ چون دارایی مستقیماً خریداری می‌شود و اهرم وجود ندارد. اما در معاملات اسپات با اهرم یا در قالب وام‌گیری، این خطر مطرح است.
